توضیح برخی مسائل مهم و رایج در مورد بانک الکترونیکی

ماشین های خودپرداز (A.T.M)

ماشین های خودپرداز از اولین  نوآوری ها در خدمات بانکی مکانیزه به حساب می آیند و مستلزم تغییر عادات مشتریان در انجام امور بانکی به صورت سریع تر و با اطمینان بیشتری است. مشتری به جای مراجعه به بانک و تماس با کارکنان بانک و تکمیل فرم های مختلف از طریق شبکه مکانیزه بانکی تعاملات مختلفی را انجام میدهد. این فناوری اولین بار از سوی بانک بارکلیز (Barklays) در سال ۱۹۶۷ به کار گرفته شد. سیستم اولیه چندان پیچیده نبود و تنها پرداخت های نقدی را انجام می داد و منبعی برای برتری استفاده کنندگان از آن ها در مقایسه با دیگر رقبای بانکی خود بود. در این مرحله درک صحیحی از نیازهای مشتریان وجود نداشت و از نوآوری اطلاعات در جهت انجام فرایندی از عملیات بانکی استفاده گردید.
با پیشرفت فناوری اطلاعات و شبکه و افزایش رقابت در دهه ۸۰ بانک ها بهره گیری از فناوری را در حمایت از استراتژی های خود در دستور کار قرار دادند و ماشین های خودپرداز می توانست ابزاری در آفرینش برتری رقابتی به حساب آید.
ماشین های اولیه کارهایی ماند دریافت وضعیت حساب ها و اتقال وجه را انجام می دادند و با فراگیر شدن آن در سایر بانک ها کاربردهای جدیدی به آن اضافه گردید مانند پرداخت صورت حساب هایی مثل آب و برق و امور مربوط به نقد کردن و انتقال چک ها که میتوانست وجه تمایز کاربرد این فناوری در میان بانک های مختلف باشد.

بانکداری اینترنتی
استفاده از اینترنت به عنوان یک مجرای ارتباطی مانند ماشین های خودپرداز که قبل از آن وجود داشت توانست به ارائه خدمات و امور بانکی سنتی به شکل نو بیانجامد. مشتریان با راحتی و اطمینان بیشتری میتوانند از خدمات راه دور بانکی استفاده کنند. بانک ها با سرعت از اینترنت در توسعه خدمات و ارائه توانایی های خود استفاده کردند و تجارت اینترنتی را در حیطه خدمات خود به کار گرفتند.
در حال حاضر بانک ها توانسته اند علاوه بر ارائه خدمات بانکی مانند دریافت صورتحساب، انتقال وجوه از یک حساب به حساب دیگر، انجام خدماتی مانند پرداخت صورتحساب های مختلف به صورت به هنگام از رشد تجارت الکترونیکی نیز به نحوی پشتیبانی کنند. به صورتی که خرید های اینترنتی، پرداخت صورتحساب ها و یا خرید سهام امروزه از ضروریات یک بانکداری مدرن است.

روش های پرداخت الکترونیکی
در نظام بانکداری الکترونیک از روش های متعددی برای پرداخت، استفاده میشود. رایج ترین این روش ها عبارتند از:

روش اعتباری
این روش مبتنی بر حساب الکترونیکی است که برای هر کاربر تعریف میشود. در نظام بانکی نوین به هر فرد یک کد شناسایی منحصر به فرد داده میشود و کلیه تعاملات بانکی و حساب های بانکی وی به این مرتبط میشود. کاربر میتواند با اتصال به حساب خود نسبت به پرداخت اقدام نماید.
در این روش مشتری مبلغ معینی را به حساب واریز و با دریافت شتاسه کاربری و رمز عبور میتواند مبلغ مورد نظر خود را انتقال دهد. در این روش مبلغ کنترل شده برای تعاملات در نظر گرفته میشود.
کارت غیر قابل شارژ (Debit Card)
کارت هایی که به مبلغ معینی شارژ میشوند و مشتری با مراجعه به دستگاه های پایانه فروش (POS) متواند تا سقف شارژ، نسبت به پرداخت اقدام نماید. حداکثر سقف خرید از این طریق، میزان شارژ انجام شده است و پس از آن کارت از چرخه معاملات خارج میشود.
کارت های اعتباری (Credit Card)
برخی بانک ها به نسبت میزان موجود و اعتبار افراد مبلغ اعتباری را برای دارنده کارت در نظر میگیرند که قاعدتا بیش از میزان موجودی حساب وی است. دارنده کارت میتواند تا میزان اعتبار در نظر گرفته شده، پرداخت های خود را انجام دهد و در مدت زمان معینی نسبت به بازپرداخت آن به بانک اقدام نماید. این کارت ها در فواصل زمانی مشخص شارژ میشوند.
کارت های هوشمند (Smart Card)
استفاده از این کارت ها نیازی به اتصال برخط با صادرکننده کارت نداشته و در زمان انجام پرداخت، موجودی به هنگام میشود. در این نوع کارت ها، پردازنده جداگانه ای نصب میشود که دارای حافظه بوده و قادر به نگهداری و پردازش تعاملات انجام شده می باشد. این نوع کارت قابل برنامه نویسی بوده و از طریق واسطه های نرم افزاری می توان بر روی آن ها برنامه نویسی کرد. نمونه این کارت ها در خطوط مترو یا سوخت استفاده میشود.

پایانه های بانکی خودکار
پایانه های خودکار این امکان را به کاربر می دهند که با بهره گیری از یک کارت مخصوص بتواند به حساب ها دسترسی داشته و از این طریق به انتقال وجوه و یا پرداخت و دریافت اقدام نمایند. با دستگاه های نوین، بانک ها قادرند تا خدمات بسیاری را از این طریق به مشتریان ارائه دهند مانند پرداخت قبوض، انتقال وجه، خرید شارژ تلفن همراه و غیره

امنیت در بانکداری الکترونیک
اساس توسعه و گسترش خدمات بانکداری الکترونیک و رشد کاربری آن، امنیت و اعتماد است. حساسیت تعاملات و جا به جایی منابع مالی در این سیستم نیاز به یک بستر امنیتی را حیاتی می نماید. در نظام بانکداری الکترونیک یکپارچگی داده (Data integrity) باید تضمین شده و نحوه دسترسی به داده ها می بایست کنترل شود. مکانیزم هایی با اعتبار بالا جهت کنترل دسترسی به داده ضروری است تا اطمینان حاصل شود که کاربر مورد نظر همان فردی است که باید به این سیستم وارد شود. این مفهوم به هویت سنجی (Authentication) معروف است. سهل ترین شیوه کنترل استفاده از شناسه کاربری و رمز عبور است که به هر کاربر (مشتری) به طور منحصر به فرد اختصاص داده میشود و تاکید میشود که به صورت نوبه ای از سوی کاربر تغییر یابد.
از روش های پیشرفته تر میتوان به کنترل بیومتریک (شاخص های زیستی) اشاره کرد که اثر انگشت یک روش بهره برداری از این شاخص است. البته روش های پیشرفته تری مانند اسکن عدسی یا شبکیه چشم از آن جمله است که به دلیل نیاز به تجهیزات پیشرفته استفاده از آن ها در سطح کاربران عمومی چندان رایج نیست.